Đó là cách nhìn sâu sắc, trung thực nhất về Tây Nguyên của thực tại mà Nguyễn Hàng Tình muốn chia sẻ cùng toàn bộ độc giả
Còn văn hóa nội tại phải đi từ bên trong, từ những điều linh thiêng nhất giống như ngày xưa người Tây Nguyên từng cúng núi, cúng cây, cúng sông, cúng lúa.
Cổ tháp Chăm đã chết, mà cái xác “còn trơ lạnh ẩn đó cho tha nhân xài xể, ngược đãi (Sự suy tư của cổ tháp giữa rừng già)… … Đến ngành đường sắt hạ lệnh thanh lý tuyến xe lửa răng cưa - một trong những di sản đáng kiêu hãnh của người Việt còn mằn mặn “máu, nước mắt, mồ hôi và cả tủi của những người phu đường ngày ấy” không giảng giải, không thương tiếc (Con đường sắt nối biển và hoa tan như sương khói).
Thiên Thanh. Vì sao? Vì thảm thực vật mất hết rồi. Kéo theo đó tà tà cây cầu ba nhịp kiều diễm Dran cũng bị triệt phá nốt, khiến “cả thị trấn Dran giận dữ, cả thị trấn Dan xôn xao, cả thị trấn Dran nghiến răng cười, cả thị trấn Dran buồn” (Cái chết của cây cầu trăm tuổi). Thanh) Điều Nguyễn Hàng Tình cảm nhận có lẽ không sai. Những con voi bị quật mồ để lấy trộm xương, lông (Người nài voi cuối cùng).
Người dân trong buôn đang khiếu nại có một người trong buôn mang tha ma “đi gả” cho một người trồng rau. Nhà văn, nhà báo Nguyễn Hàng Tình san sớt nỗi niềm về Tây Nguyên (Ảnh: T. Từ chú tê ngưu rốt cục đã bị bắn hạ (Rời rừng đi, K’ Giang ơi!). Vậy câu hỏi Vì sao người Tây Nguyên từng rất đôn hậu, kính trọng tự nhiên lại trở thành hung tợn? Họ có thể cướp đi sự linh thiêng mà họ từng tôn kính, phụng dưỡng? nguyên cớ chính có nhẽ do sự đảo lộn của đời sống từ dưới xuôi đến miền ngược dẫn đến việc họ phải gánh chịu những điều đó.
Vì họ có niềm tin vào thiên nhiên và kính trọng thiên nhiên rất sâu xa. Người Cơ Ho Chil Tây Nguyên khi bắt cá mà nếu thấy có một ổ cá con thì không bao giờ họ bắt con cá mẹ. Chừng như con người càng xa rừng, càng xa thiên nhiên thì càng hung dữ, dữ tợn hơn chăng?” Chính vì hung hãn hơn, dữ tợn hơn nên họ phanh phui hết mặt đất đồng bằng thì lên Tây Nguyên, khi bóc xong đất ở Tây Nguyên thì người ta đào xuống.
Nguyễn Hàng Tình đã sống và thẩm thấu văn hóa Tây Nguyên rất sâu sắc, anh cho rằng: “Đối với người đồng bằng xa rừng lâu thì không còn cảm nhận điều lẻ của núi rừng nhưng tôi tin chắc trong sâu xa trong mỗi chúng ta xoành xoạch thờ rừng, thờ những gì linh của tự nhiên. Rừng thông đỏ nguyên sinh vô giá - niềm ao ước của thế giới bị lâm tặc cày nát (người đời oanh tạc “kho thuốc xanh” chữa bệnh ung thư).
Ngay tại Buôn Ma Thuột ngày xưa đào 20-30m là có nước còn giờ đây đào đến 90-100m mới có nước. Dù rằng, từ nghìn xưa, người Tây Nguyên khi đi săn nếu cảm nhận con thú đó đang có mang thì họ không bao giờ bắn nó. Giờ đây những cái cúng đó là vở kịch, mọi hình thức cúng đều có kịch bản chứ không khởi hành từ tâm hồn của đồng bào”.
“Thực tế Tây Nguyên giờ đã bị lột trần hết rồi. “Vì sao tôi nhắc đến đều này, vì hình như sự kính trọng những điều khôn thiêng nhất, sự ngưỡng vọng tự nhiên của cộng đồng dân tộc ở đây đã không còn nữa, hoặc đang bị xập xệ”. Vâng, người ta có quyền gọi “Festival cồng chiêng” là văn hóa, người ta có quyền gọi Festival biểu diễn trên sân khấu là văn hóa nhưng tôi xem đó chỉ là sự cổ động để giữ gìn văn hóa.
Nguyễn Hàng Tình san sớt, mấy ngày trước khi xuống núi anh ghé một buôn dân tộc Cơ Ho ở Đức Trọng. Những gì giờ đây của Tây Nguyên mà người ta cho là kì bí thì không còn nữa.
Hay người Tây Nguyên khi đi xa gặp con cọp dữ, mà con cọp đó đang nuôi con thì họ sẽ không bắn. Nhưng bây chừ, đến ngay cả người Tây Nguyên gắn bó với rừng núi, chẳng thể chia lìa với mẹ rừng mà họ còn có hành xử như thế, đối với nơi chốn của họ thì văn hóa bản địa Tây Nguyên quả là đang bị xập xệ.
Nhà văn Nguyên Ngọc cho rằng Nguyễn Hàng Tình đã có thể vượt qua cái hám lạ để có thể đi đến những vấn đề sâu sắc nhất, những cuộc chiến đấu quyết liệt, bi tráng, anh hùng với muôn nghìn khó khăn để chúng ta có thể giữ được Tây Nguyên, để Tây Nguyên có thể phát triển một cách tốt đẹp.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét